Saudi Arabia và Nga đang xem xét một thỏa thuận dài hạn để mở rộng hợp tác với Tổ chức các nước xuất khẩu dầu mỏ (OPEC). Thỏa thuận tiềm năng này, được thông báo trong chuyến công du kéo dài nhiều tuần của Thái tử Saudi Mohammed bin Salman đến Mỹ, sẽ nhìn thấy hai quốc gia này ký thỏa thuận 10 hoặc thậm chí 20 năm để kiểm soát thị trường dầu mỏ.
Mặc dù hiệp định này cho thấy mối quan hệ gần gũi hơn giữa Nga-Saudi Arabia về năng lượng, nhưng nó không nhất thiết là dấu hiệu của một trục đường dẫn cho thấy Saudi Arabia hướng đến Nga hoặc từ bỏ liên minh Mỹ-Saudi. Đáng ngạc nhiên là thảo thuận này thực sự có lợi cho các nhà sản xuất dầu mỏ của Mỹ.
Vua Salman trở thành quốc vương Saudi đầu tiên viếng thăm Moscow vào tháng 10 năm 2017. Ông giám sát việc ký kết một số hiệp ước năng lượng song phương trong chuyến thăm của ông, bao gồm thoả thuận để thành lập một quỹ năng lượng trị giá 1 tỷ USD cùng các hợp đồng đầu tư trị giá hơn 3 tỷ USD, một thỏa thuận 1,1 tỷ USD cho công ty hóa dầu Nga Sibur để xây dựng một nhà máy ở Saudi Arabia. Hai quốc gia này, với sản lượng dầu chung chiếm một phần năm lượng cung cấp toàn cầu, cũng đã hướng tới một thỏa thuận cắt giảm sản lượng dầu OPEC ngoài OPEC khoảng 1,8 triệu thùng mỗi ngày vào đầu năm 2017.
Saudi Arabia đã chiêu mộ Nga, nước không phải là thành viên chính thức của OPEC, cùng với các nhà xuất khẩu dầu không thuộc OPEC khác cùng nhau loại bỏ lượng cung dư thừa từ thị trường sau khi giá dầu sụt xuống 26 đô la một thùng vào năm 2016. Mục tiêu tăng giá bằng cách cắt giảm sản lượng và thu hẹp các kho dự trữ toàn cầu, Riyadh và Moscow đã mở rộng thảo thuận vào tháng 11 năm 2017 đến hết năm 2018 và sẽ được xem xét lại vào tháng 6 và tháng 12.
Việc duy trì thỏa thuận này có được thực hiện hay không sẽ phần lớn dựa vào sự sẵn sàng hợp tác từ Moscow để từ bỏ khả năng vận dụng chính sách dầu mỏ để đổi lấy sự ổn định của một hợp đồng dài hạn. Yêu cầu của Nga đối với quan điểm chính sách chính thức của OPEC, đặc biệt khi các mục tiêu của OPEC và các mục tiêu của Nga không phù hợp, rõ ràng là thấp. Nga đã bày tỏ sự không hài lòng về thời gian gia hạn và muốn rút khỏi chương trình sớm hơn. Lợi ích của việc tăng giá dầu bị hạn chế đối với Moscow, vốn tiếp tục bị ảnh hưởng bởi môi trường bị giảm sút trong đầu tư trong nước, trừ khi khối lượng sản xuất cũng có thể tăng lên để tăng doanh thu.
Đối với Riyadh, có một động cơ rõ ràng để đưa Nga vào một liên minh giá cả lâu dài với OPEC. Việc các nhà xuất khẩu dầu mỏ ngoài OPEC thiết lập các giới hạn sản xuất để giảm bớt sự dư thừa dầu toàn cầu là chiến thắng chính của Riyadh, dẫn đến sự phục hồi giá một phần của ngày hôm nay. Tiếp tục thỏa thuận với Moscow sẽ là lợi ích của Riyadh, nhưng Kremlin có thể yêu cầu Saudi thêm ưu đãi. Ví dụ, Saudi Arabia có thể đóng một vai trò quan trọng trong việc củng cố kết quả cuộc đấu tranh quyền lực ở Libya giàu dầu mỏ với lợi thế của Moscow.
Các cơ hội để mở rộng hợp tác trong các lĩnh vực quốc phòng và an ninh còn hạn chế, đặc biệt là đưa ra các khác biệt về địa chính trị giữa Moscow và Riyadh – đáng chú ý nhất là đối thủ Iran của Saudi, đang hợp tác chặt chẽ với Kremlin trong các xung đột khu vực như Syria. Sức mạnh của mối quan hệ Mỹ-Saudi cũng là một trở ngại chính đối với sự hợp tác chiến lược quan trọng.
Tuy nhiên, Saudis hiểu được tầm quan trọng ngày càng tăng của Nga trong khu vực. Thực tế, hợp tác chiến lược của Nga với các nước ở Trung Đông và Bắc Phi tiếp tục phát triển, với những nỗ lực gần đây nhất xảy ra ở Ai Cập, nơi mà quân đội Nga đang hoàn thiện một thỏa thuận cho phép máy bay chiến đấu của nước này sử dụng các căn cứ quân sự của Ai Cập và ở Lebanon, nơi Moscow đang làm việc trên một thỏa thuận hợp tác quân sự với chính phủ Lebanon.
Nga đang háo hức mở rộng ảnh hưởng của mình. Moscow sẽ muốn xem Riyadh tiến gần tới quan điểm của họ về tình hình ở Syria, hoặc để tiến tới mua vũ khí Nga như S-400. Đối với Riyadh, mối quan hệ gần gũi hơn với Moscow có thể tạo cơ hội để gây ảnh hưởng tới một trong những đối tác khu vực quan trọng của Iran, đặc biệt trong các vấn đề lo ngại sâu xa đối với Saudi Arabia như cuộc xung đột ở Yemen.
Bất chấp các triển vọng về mối quan hệ sâu sắc hơn, các nhà hoạch định chính sách và các chuyên gia dầu mỏ của Mỹ không cần phải quan ngại vì bốn lý do chính sau. Thứ nhất, thỏa thuận này không đại diện cho bất cứ điều gì mới mẻ – nó phần lớn chính thức hóa mối quan hệ hợp tác giữa Moscow và Riyadh khiến cho việc cắt giảm sản lượng có thể thực hiện được. Thứ hai, chi tiết của hiệp ước vẫn chưa được giải quyết, không có gì cụ thể xuất hiện mà cả hai bên đã đồng ý. Thứ ba, một hiệp ước dài hạn để chủ động kiểm soát sản xuất của OPEC và các nước ngoài OPEC theo cách tăng giá chỉ là tin tốt lành đối với các nhà xuất khẩu dầu của Mỹ, do chi phí sản xuất của đá phiến cao hơn.
Thứ tư, thỏa thuận này không cho thấy sự suy yếu trong cam kết của Saudi Arabia trong liên minh với Mỹ, mà vẫn giữ vai trò quan trọng hàng đầu đối với các lợi ích an ninh của vương quốc. Washington vẫn là đối tác quan trọng của Riyadh, và chuyến thăm của ông Mohammed bin Salman đến Mỹ chỉ để nhấn mạnh sự gần gũi giữa hai quốc gia. Ngoại trưởng Saudi Adel Jubeir đã ca ngợi sự hợp tác quân sự giữa Mỹ và Saudi Arabia, nhấn mạnh mối quan hệ quân sự kéo dài hàng thập kỷ. Ông cũng ghi nhận sự hợp tác manh mẽ trong các mối quan hệ kinh tế giữa Washington và Riyadh, lưu ý rằng vương quốc này có 800 tỉ đô la Mỹ đầu tư vào Mỹ và dự định sẽ “đưa mối quan hệ kinh tế của chúng tôi với Mỹ lên một mức cao hơn.”
Nói tóm lại, đề xuất dự thảo này không làm thay đổi thực tế. Trong khi Nga muốn nghĩ rằng nước này đang gây chia rẽ Washington và Riyadh, liên minh này sẽ không bị suy yếu trong ngắn hạn hay dài hạn.
Moscow và Riyadh duy trì sự khác biệt trong cách tiếp cận của họ đối với thị trường dầu mỏ, và điều này sẽ làm phức tạp các cuộc đàm phán trong một thỏa thuận 10 hoặc 20 năm. Liên minh Moscow với Iran cũng sẽ là một vấn đề đối với Riyadh, và một liên minh mà Saudi sẽ không bao giờ bỏ qua.
Moscow và Riyadh trước tiên cần phải giải quyết những vấn đề quan trọng trước khi họ có thể đưa ra một thỏa thuận dầu thực sự quan trọng.
Varsha Koduvayur is a senior research analyst at the Foundation for Defense of Democracies, where she focuses on the Gulf. Follow her on Twitter @varshakoduvayur.
Varsha Koduvayur là một nhà phân tích cấp cao của Học viện Dân chủ Quốc phòng, với các nghiên cứu tập trung vào vùng Vịnh.
Boris Zilberman là phó giám đốc của quan hệ quốc hội tại Học viện Dân chủ Quốc phòng, nơi ông cũng là một nhà phân tích về Nga.
Học viện Dân chủ Quốc phòng FDD là một viện nghiên cứu phi chính phủ có trụ sở tại Washington tập trung vào an ninh quốc gia và chính sách đối ngoại.
Nguồn: xangdau.net/FDD
Trả lời