Sụ sụp đổ của giá dầu có liên quan đến 2 ngòi nổ mà ĐTTC đã đề cập trong các kỳ trước. Đầu năm 2017, Trung Quốc vượt Hoa Kỳ để trở thành nước mua dầu lớn nhất trên thế giới.
Do đó, sự sụp đổ của bong bóng bất động sản Trung Quốc và kéo theo là kịch bản hạ cánh cứng của nền kinh tế Trung Quốc, nhu cầu tiêu thụ dầu sẽ sụt giảm.
Sự sụt giảm mạnh của phía cầu
TS. Harry Dent đánh giá, thứ nhất là sự suy yếu của dầu trong vài năm tới do sự sụt giảm mạnh của phía cầu, không phải do sự dư thừa nguồn cung như vài năm qua. Trung Quốc là người chi phối chính ở phía cầu, nên khi gã khổng lồ sụp đổ, giá dầu cũng sụt giảm.
Thứ hai, yếu tố tự nhiên cũng là một tác động cần xét đến. Trong tháng 9-2017, Hoa Kỳ liên tục bị ảnh hưởng bởi 2 siêu bão Harvey và Irma. Theo đánh giá của Goldman Sachs, các siêu bão có tác động lớn đến kinh tế Hoa Kỳ, và điều này đã thể hiện rõ ngay trong GDP quý III-2017 khi nó làm suy yếu phía cầu của dầu, giống như đã từng diễn ra sau cơn bão Katrina (năm 2005 khiến giá dầu giảm 20% sau đó). Phía cung (các giàn khoan dầu ở cả ngoài khơi và đất liền) trái lại không bị ảnh hưởng nhiều bởi các siêu bão.
Không có thị trường nào dễ xảy ra bong bóng như thị trường dầu thô. Giá dầu tăng từ 18USD vào cuối năm 2001 lên mức 147USD/thùng vào giữa năm 2008, tăng đến 716%. Nhưng ngay sau đó giá rơi gần như thẳng đứng, khi mất 78% giá trị chỉ trong vòng 4, 5 tháng. Trong 20 năm qua, sự bùng nổ và sụp đổ bong bóng giá dầu được xem là lớn nhất. Chưa bao giờ chúng ta thấy đợt tăng giá ở giai đoạn cuối xu hướng tăng và sự sụp đổ sau đó lại diễn ra nhanh đến thế. Và sự sụp đổ của giá dầu có thể tác động đến hệ thống ngân hàng châu Âu, được xem là đang rơi vào tình trạng khủng hoảng. Bởi các ngân hàng châu Âu đang là nguồn tài trợ lớn nhất cho các công ty trong dự án năng lượng và dầu khí.
Vì thế, nếu giá dầu giảm về 10USD/thùng, các tập đoàn đa quốc gia về dầu khí, hoặc thậm chí là các cường quốc về dầu mỏ như Saudi Arabia, Dubai cũng sẽ rơi vào tình trạng khốn đốn, nếu không muốn nói là đối diện với nguy cơ phá sản. Điều này sẽ làm trầm trọng thêm cuộc khủng hoảng nợ ngân hàng ở châu Âu và hệ thống ngân hàng Hoa Kỳ cũng sẽ bị ảnh hưởng nghiêm trọng (đặc biệt là lĩnh vực dầu đá phiến).
Cần lưu ý thêm, khi các cuộc khủng hoảng tại Trung Quốc và châu Âu, kể cả Nhật Bản, lan rộng sẽ khiến dòng vốn đầu tư toàn cầu trú ẩn vào USD, bao gồm cả trái phiếu chính phủ dài hạn Hoa Kỳ, như từng diễn ra vào năm 2008, hoặc cuộc khủng hoảng Đông Á 1997-1998. Vì dầu được định giá bằng đồng USD nên sự tăng giá của đồng bạc xanh sẽ khiến giá dầu sụt giảm mạnh.
Lo ngại giảm phát
Sự sụp đổ của giá dầu từ năm 2011 đến nay là nguyên nhân khiến lạm phát gần như biến mất. Chủ tịch Cục Dự trữ liên bang Hoa Kỳ (FED) Janet Yellen trong phiên điều trần trước Quốc hội vào tháng 9-2017, đã thừa nhận: “Lạm phát thấp như hiện nay là bí ẩn bất chấp hơn 10.000 tỷ USD (chưa tính đến 23.000 tỷ USD nợ được bảo đảm bởi chính phủ Trung Quốc) các ngân hàng trung ương toàn cầu đã in ra từ sau cuộc khủng hoảng 2008”.
Còn theo giải thích của TS. Harry Dent, giảm phát là biểu hiện đặc trưng của mùa đông. Giá dầu và các thị trường hàng hóa sẽ chịu tác động của chu kỳ hàng hóa 30 năm, cũng như nền kinh tế bị suy yếu bởi sự suy yếu của nhân khẩu học toàn cầu, là nguyên nhân khiến giảm phát trở thành lực chi phối chính. Vì vậy, khi các ngân hàng trung ương, mở đầu là Hoa Kỳ bắt đầu chấm dứt gói QE, động lực giảm giá sẽ càng trở nên mạnh mẽ hơn.
Giảm phát còn nguy hiểm hơn cả lạm phát nếu chúng ta nhìn vào lịch sử. Đại khủng hoảng 1929-1933 với áp lực giảm phát đã tạo ra làn sóng phá sản doanh nghiệp, ngân hàng mạnh mẽ. Tỷ lệ thất nghiệp tại Hoa Kỳ lên đến 25% vào thời kỳ đại khủng hoảng, trong khi giai đoạn đình lạm (đình trệ và lạm phát cao) những năm 1970, tỷ lệ thất nghiệp chỉ khoảng 10%.
Siêu bão Harvey tác động lớn đến kinh tế Hoa Kỳ, kéo theo giá dầu giảm.
Nếu lạm phát giống như cơn sốt được thể hiện rõ ra bên ngoài, giảm phát giống như căn bệnh ung thư. Theo đó, giảm phát phá hủy nền kinh tế từ bên trong, rất ít ai nhận ra mầm bệnh cho đến khi nó bộc phát ở giai đoạn cuối. Các ngân hàng trung ương hiểu rõ điều này.
Những nỗ lực in tiền của họ trong suốt thập niên qua là để chống lại giảm phát. Tuy nhiên, chính sách in tiền đã không đạt được kết quả như mong muốn (nếu không muốn nói là thất bại). Việc in tiền nhằm giữ cho bong bóng kéo dài lâu hơn khả năng thực tế của nó, rốt cuộc đang tạo ra “con quỷ” đáng sợ hơn. Các thị trường tài chính như cổ phiếu, trái phiếu bị bóp méo và tạo sự lệch lạc trong dòng vốn đầu tư cũng như hiện tượng đầu cơ quá mức.
Kết quả là các bong bóng được sinh ra. Không chỉ 1 mà là nhiều bong bóng cùng tồn tại và mang tính chất toàn cầu: Bong bóng bất động sản, cổ phiếu, trái phiếu, Bitcoin, giá hàng hóa (đặc biệt là dầu), giáo dục, y tế, chăm sóc trẻ em… Nói vui rằng chúng ta đang trong thời kỳ “mọi thứ đều bong bóng” hoặc “giải ngân hàng bong bóng” do hậu quả của dòng vốn giá rẻ.
Thực tế này cho thấy sự sụp đổ bong bóng là điều không thể tránh khỏi và mọi nỗ lực nhằm ngăn chặn bong bóng đổ vỡ thậm chí còn mang lại hậu quả tồi tệ hơn. Chính sách in tiền đang mang lại hiệu ứng trái ngược với kỳ vọng của các nhà hoạch định chính sách.
Tiền không chảy đến nơi cần thiết là người tiêu dùng, mà được chuyển vào tay những gã đầu cơ. Bản thân các doanh nghiệp cũng không sử dụng dòng tiền để đầu tư tạo dựng giá trị cho doanh nghiệp, thay vào đó nợ được dùng để mua lại cổ phiếu quỹ nhằm hỗ trợ giá cổ phiếu cũng như tài trợ cho các mục tiêu M
Trả lời